W listopadzie  2017 r. nasza szkoła przystąpiła do ogólnopolskiego programu Szkół Dialogu, który istnieje od 2008 r. i stawia sobie za cel „zapoznanie uczniów szkół ponadpodstawowych z historią Żydów w Polsce oraz ich wkładem w społeczny, kulturalny i ekonomiczny rozwój kraju. Uczestnicy najpierw odkrywają często zapomnianą historię i kulturę żydowską, a następnie poprzez różnorodne działania prezentują zdobytą wiedzę innym mieszkańcom miejscowości.” (http://dialog.org.pl/szkola-dialogu/pl/

W listopadzie i grudniu do naszej szkoły przybyły trenerki Forum Dialogu p. Antonina Stasiuk i  p. Izabela Murawska, które przeprowadziły cykl warsztatów z  uczestnikami projektu – uczniami klas drugich. W czasie tych zajęć pojawiły się pomysły działań, które będą realizowane w ramach  Szkoły Dialogu.

Narodziła się idea wycieczki, do której musieliśmy zgromadzić materiał faktograficzny. Ogromną pomoc okazał nam znawca historii Jeleniej Góry p. Ivo Łaborewicz, który zapoznał nas z dokumentami archiwalnymi, dotyczącymi historii Żydów w naszym mieście.

Okazuje się, że dokumentów i materialnych znaków ich obecności  pozostało niewiele, wpływ na to miały różne czynniki, wojna , przemiany historyczne, emigracja. Powoli ślady  obecności Żydów w Jeleniej Górze znikają. Zresztą mieszkańców żydowskiego pochodzenia  nigdy  nie było zbyt wielu, ale paradoksalnie najwięcej pojawiło się  po II wojnie światowej, a byli to głównie więźniowie obozów koncentracyjnych, uciekinierzy ze Wschodu  i przesiedleńcy. Liczba ludności żydowskiej w Jeleniej Górze w 1947 roku wynosiła 512 osób ( dane na podstawie: „Osiedle żydowskie na Dolnym Śląsku w latach 1945-50- Bibliografia, aneks, wykazy, indeksy”). Diaspora miała swoje ośrodki, działało Towarzystwo Ochrony Zdrowia, które mieściło się przy ul. Morcinka 3, natomiast w pałacyku przy ul. Wolności 131 do końca lat 40-tych XX w. była  siedziba lokalnego Komitetu Żydowskiego w Jeleniej Górze. Później istniało tam przedszkole, dziś jest on własnością prywatną. Jeszcze do lat 70 XX wieku przy ul. Kopernika stała synagoga, która w 1974 roku została zburzona wraz z innymi budynkami, dziś trudno nawet znaleźć dokładne wskazówki, co do jej lokalizacji, bowiem zachowało się niewiele zdjęć. Według Cezarego Wiklika synagoga ta stała w miejscu dzisiejszych sklepów z artykułami gospodarstwa domowego i rowerowego, bliżej ulicy Fortecznej. Mniej więcej w tym samym czasie zamknięto cmentarz żydowski. Kirkut został ostatecznie zlikwidowany w roku 1974. Ustawiono tam wówczas pamiątkowy kamień z tablicą.

Uczniowie Śniadeckiego  odkrywając zapomnianą historię naszego miasta,  postanowili także włączyć się w „przywracanie pamięci o  tych, o  których zapomniano. Przez ponad miesiąc zbierali materiały, rozmawiali z jeleniogórskimi znawcami historii, tropili najdrobniejsze ślady. Stworzyli nową trasę turystyczną, którą nazwali „Śladami menory” i przemierzyli ją  oficjalnie 13.12.2017r. (mapki z zaznaczonym szlakiem do dostania m.in. w  BWA). Zorganizowali wystawę  poświęconą Żydom  w gmachu własnej szkoły. Systematycznie prowadzą stronę „My w dialogu” na Facebooku, gdzie dokumentują swoje działania i opisują najnowsze odkrycia https://www.facebook.com/mywdialogu/?fref=mentions. Zamieszczają filmy na YouTube.

Nie zapomnieliśmy także o tym, że w Cieplicach istniała filia obozu koncentracyjnego Gross- Rosen, upamiętniliśmy ofiary tego miejsca zapaleniem świec  w drugi dzień Chanuki

Mamy jeszcze w planach wizyty edukacyjne w szkołach, spotkania  z rodzinami wyróżnionymi Medalem Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata.  Złożyliśmy także na ręce Prezydenta Miasta petycję z prośbą o upamiętnienie Żydów jeleniogórskich tablicą pamiątkową w miejscu, gdzie przed laty stała synagoga, oraz o odnowienie miejsca pamięci w Cieplicach – uczniowie zadeklarowali w tym zakresie każdą pomoc. Liczymy na to, ze władze miasta docenia aktywną i obywatelską postawę naszej młodzieży, która pamięta o wielokulturowości swojego miasta i potrafi przemówić w imieniu tych, którzy mogą już jedynie milczeć…..

Pogram ten wiele nas nauczył o naszym mieście i nas samych, inaczej pozwolił spojrzeć na historię i skomplikowane losy ludzi, którzy zamieszkiwali  te ziemie.

Nasze działania zauważyli:

  1.  http://www.jelonka.com/news,single,init,article,72646
  2. https://www.nj24.pl/article/sladami-menory-czyli-przywracanie-pamieci-o-zydach
  3. Wywiady dla Radia Wawa z uczestniczką projektu Oliwią Kurbiel i opiekunem Jarosławem Kotlińskim
  4. https://www.facebook.com/mywdialogu/videos/vb.147704645861274/152886722009733/?type=2&theater
  5. https://www.facebook.com/mywdialogu/videos/vb.147704645861274/152884982009907/?type=2&theater

Nasze filmiki możecie znaleźć na YouTube

  1. https://www.youtube.com/watch?v=FJ3EOzEEevM
  2. https://www.youtube.com/watch?v=grfPyHlqy90